Di tích có tên chữ là "Thanh Nhân Từ" (đền Thanh Nhàn). Tương truyền rằng đền được khởi dựng từ thời Trần, trải qua các triều đại phong kiến sau này, nhiều lần di tích được trùng tu tôn tạo cho nên dấu tích ngôi đền có sự pha tạp phong cách kiến trúc của các triều đại ấy. Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, đây là khu rừng thanh vắng, nơi bộ đội và du kích địa phương trú quân, tập kết vũ khí, đạn dược - Đồng thời là cơ sở tiếp nhận cứu chữa thương binh từ vùng Bắc Ninh chuyển tới - Chính vì thế mà giặc Pháp đã nhiều lần bắn phá khu vực này và di tích đền Thanh Nhàn cũng bị bom đạn phá hoại. Năm 1997, nhân dân thôn Minh Phượng (thuộc xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng) đã phục hồi tôn tạo trên nền đất cũ.

Công trình kiến trúc và cảnh quan mới được khôi phục nhưng trong di tích vẫn bảo tồn được một số cổ vật quý như: Lò thiêu hương bằng gang được đúc năm 1465, cây hương đá, bia đá, cột đá khắc câu đối... Qua những di vật trên ta phần nào hiểu thêm về lịch sử của di tích này.

Tuy có tên gọi là: Đền thờ Thái sư Trần Thủ Độ, nhưng thực tế di tích phụng thờ cả Thái sư và vợ ông là Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung. Thần tích đền Thanh Nhàn kể rằng: Thời bấy giờ vùng Nham Biền còn rậm rạp, nơi đây là thang mộc ấp của Linh từ quốc mẫu Trần Thị Dung, đồng thời là hậu cứ quan trọng của nhà Trần nên nhân chuyến đi kinh lý miền Đông Bắc, Trần Thủ Độ đã dừng chân ở Hương Cảo (khu vực thôn Minh Phượng ngày nay). Nhân dân trong vùng biết Thái sư đến bèn mang lễ vật tạ và tâu rằng: Trong khe núi có một con rắn khổng lồ thường xuống làng xung quanh bắt người ăn thịt, rất mong được Thái sư ra tay trừ loài ác thú (nơi đó nay vẫn gọi là Khe Rắn).

Nghe xong Thái sư vỗ về nhân dân rồi lập kế nhử rắn ra khỏi hang mà giết chết, mang lại sự bình an cho nhân dân quanh vùng. Sau đó ông lại dạy dân chế tạo ra cạm bẫy để trừ bắt các loài thú phá hoại mùa màng. Tưởng nhớ công lao của Thái sư, sau khi ông qua đời nhân dân trong vùng đã lập đền tại nơi ông hạ trại nghỉ ngơi và lấy tên là: Thanh Nhàn từ.

Lại nói khi Thái sư đi kiểm tra quân sĩ trên sông Như Nguyệt, người đứng trên gò đất cao tại bến đò Cáu (Đông Hương) nhân dân Kẻ Cáu dâng lễ vật và kể về nỗi niềm khổ cực túng thiếu vì mất mùa, lũ lụt, hạn hán. Thái sư xem xét địa thế núi sông rồi hướng dẫn nhân dân đắp đê quai vạc để ngăn lũ, lại khơi mương lấy nước khi nắng hạn. Dân trong vùng thoát khỏi thiên tai, đời sống no đủ đã lập miếu, đình tôn thờ vợ chồng Thái sư làm thành hoàng.

Như vậy, không riêng đền Thanh Nhàn và cả đình, miếu Kẻ Cáu (Đông Hương) cũng thờ phụng ông như một vị phúc thần - vị thần có công trừ rắn độc, thú dữ, lại giúp dân đắp đê ngăn lũ lụt đem lại cuộc sống ấm no, thanh bình cho cả một vùng rộng lớn.

Hàng năm vào ngày mồng 8 tháng Tư và mồng 1 tháng Mười một âm lịch dân làng làm lễ đền Thanh Nhàn. Tế lễ xong thì thụ lộc, hôm sau mở cửa đình rồi tổ chức hội. Hội xưa có hát chầu văn, đấu vật, cờ người và không thể thiếu hai trò chơi truyền thống là: Múa bông đánh bệt tượng trưng cho người nhử rắn ra mà trừ diệt; Bơi chải tượng trưng cho tướng sĩ luyện tập thuỷ chiến trên sông Như Nguyệt.

Đền Thanh Nhàn là công trình tín ngưỡng văn hoá, nơi tưởng niệm danh nhân lịch sử của dân tộc là Thái sư Trần Thủ Độ và Linh Từ quốc mẫu Trần Thị Dung. Ở phần nội tự vẫn còn lưu giữ 3 đôi câu đối cổ khắc trên đá phản ánh ngợi ca công lao đức độ của Thái sư với dân tộc nói chung quê hương Minh Phượng nói riêng:

- Thúc phụ Đông A triều, vạn lý sơn hà đáp khí

Thái sư Nam Việt quốc, thiên thu thảo mộc tri danh

(Xứng bậc cha chú vương triều Trần, vạn dặm núi sông dậy khí)

Làm Thái sư nước Việt, nghìn thu cây cỏ lưu danh)

- Đức trạch nguy nga sơn hữu sắc

Anh uy hạo đãng thuỷ vô ba

(Ân đức sáng trong ngời sông núi

Uy danh cao rộng cảm nước non)

- Cảm ứng linh thông hồn mạc trắc

Tảo trừ bảo hộ diệu vô cùng

(Cảm ứng linh thông hồn bất diệt

Giúp dân trừ ác để đức sáng ngàn thu).