Ngày 2/9/1945, Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Một ngày sau, trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ, ngày 3/9/1945, Chính phủ đã thảo luận và nhất trí tán thành 6 vấn đề cấp bách nhất do Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra, trong đó có vấn đề: "Tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu, soạn thảo Hiến pháp dân chủ". Đây là ý nguyện mà Người đã trăn trở từ lâu là "Làm thế nào để quyền lực Nhà nước đích thực thuộc về Nhân dân". Ban đầu, trong Sắc lệnh số 51 quy định thể lệ Tổng tuyển cử, ấn định ngày 23/12/1945 sẽ mở cuộc Tổng tuyển cử, nhưng trong phiên họp của Hội đồng Chính phủ ngày 16/11/1945, với mong muốn để cho công tác chuẩn bị bầu cử được chu đáo hơn, Người đã đề nghị hoãn ngày Tổng tuyển cử đến ngày 6/1/1946.

Để kêu gọi mọi tầng lớp nhân dân tích cực hưởng ứng và tham gia một cách đầy đủ ngày hội Tổng tuyển cử đầu tiên bầu ra Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Người viết bài "Ý nghĩa Tổng tuyển cử" đăng trên báo Cứu Quốc số 130, ngày 31/12/1945. Đặc biệt, một ngày trước khi diễn ra cuộc Tổng tuyển cử, Người đã có "Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu", đăng trên báo Cứu Quốc số 134, ngày 5/1/1946.

Chủ tịch Hồ Chí Minh bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội. Ảnh tư liệu

“Ngày mai mồng 6 tháng Giêng nǎm 1946.

Ngày mai là một ngày sẽ đưa quốc dân ta lên con đường mới mẻ.

Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình.

Ngày mai, dân ta sẽ tỏ cho các chiến sĩ ở miền Nam rằng: Về mặt trận quân sự, thì các chiến sĩ dùng súng đạn mà chống quân thù. Về mặt chính trị, thì nhân dân dùng lá phiếu mà chống với quân địch. Một lá phiếu cũng có sức lực như một viên đạn.

Ngày mai, quốc dân ta sẽ tỏ cho thế giới biết rằng dân Việt Nam ta đã:

Kiên quyết đoàn kết chặt chẽ,

Kiên quyết chống bọn thực dân,

Kiên quyết tranh quyền độc lập.

Ngày mai, dân ta sẽ tự do lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng thay mặt cho mình, và gánh vác việc nước.

Ngày mai, người ra ứng cử thì đông, nhưng số đại biểu thì ít, lẽ tất nhiên, có người được cử, có người không được cử.

Những người trúng cử, sẽ phải ra sức giữ vững nền độc lập của Tổ quốc, ra sức mưu sự hạnh phúc cho đồng bào. Phải luôn luôn nhớ và thực hành câu: Vì lợi nước, quên lợi nhà; vì lợi chung, quên lợi riêng.

Phải làm cho xứng đáng với đồng bào, cho xứng đáng với Tổ quốc.

Người không trúng cử, cũng không nên ngã lòng. Mình đã tỏ lòng hăng hái với nước, với dân, thì luôn luôn phải giữ lòng hăng hái đó. Ở trong Quốc hội hay ở ngoài Quốc hội, mình cũng cứ ra sức giúp ích nước nhà. Lần này không được cử, ta cứ gắng làm cho quốc dân nhận rõ tài đức của ta, thì lần sau quốc dân nhất định cử ta.

Ngày mai, tất cả các bạn cử tri, đều phải nhớ đi bầu cử. Ngày mai, mỗi người đều nên vui vẻ hưởng quyền lợi của một người dân độc lập, tự do”.

Đọc lại lời kêu gọi này, chúng ta có thể rút ra một số vấn đề sau:

Thứ nhất, Hồ Chí Minh khẳng định ý nghĩa của cuộc bầu cử. Theo Hồ Chí Minh, bầu cử mở ra một con đường mới cho dân tộc, cho đất nước, đồng thời hiện thực hóa quyền làm chủ đất nước của người dân và đem lại niềm vui sướng cho đồng bào ở một nước thực sự tự do, độc lập. Không chỉ vậy, việc bầu cử Quốc hội cũng khẳng định sức mạnh, lòng yêu nước của nhân dân trong bối cảnh kẻ thù đang muốn tái lập chế độ thực dân ở nước ta. Chỉ hai câu này thôi: “Về mặt chính trị, thì nhân dân dùng lá phiếu mà chống với quân địch. Một lá phiếu cũng có sức lực như một viên đạn” nhưng ý nghĩa và sức mạnh thật khôn cùng. Và, việc toàn dân đi bầu cử cũng khẳng định với thế giới về một nước Việt Nam độc lập, tự chủ và dân chủ, người dân đang thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình một cách vui vẻ, hạnh phúc.

Thứ hai, khẳng định quyết tâm giành quyền độc lập và giữ vững nền độc lập của nước nhà. Trong khi kẻ thù luôn tìm mọi cách để cuộc bầu cử không thể diễn ra hoặc diễn ra thất bại thì Hồ Chí Minh chỉ ra rằng, sự thắng lợi của cuộc bầu cử cũng như việc cử ra được những đại biểu xứng đáng chính là khẳng định một quyết tâm, một niềm tin son sắt vào việc dân tộc sẽ giữ vững được nền độc lập non trẻ của đất nước. Hồ Chí Minh nhắc đến các chiến sĩ miền Nam đang phải đương đầu với thực dân Pháp từ sau ngày Nam bộ kháng chiến, hàm ý rằng dân tộc này sẽ kiên quyết đứng lên đánh đuổi bọn xâm lược, cả bằng súng đạn lẫn bằng những lá phiếu. Việc bầu cử ra Quốc hội không chỉ “lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng thay mặt cho mình, và gánh vác việc nước” mà còn góp phần quan trọng vào việc xây dựng được một chính quyền vững mạnh, cũng có nghĩa là góp phần đánh thắng được cuộc xâm lược của thực dân Pháp.

Thứ ba, nêu trách nhiệm của người trúng cử. Hồ Chí Minh nêu rõ, người trúng cử là để thay mặt nhân dân gánh vác việc nước, mà trách nhiệm trước mắt là “phải ra sức giữ vững nền độc lập của Tổ quốc, ra sức mưu sự hạnh phúc cho đồng bào”. Đây là một trách nhiệm hết sức nặng nề, nhất là trong bối cảnh địa vị, lợi ích của người đại biểu ở một nước vừa giành được độc lập và đang phải đấu tranh quyết liệt chống nhiều kẻ thù còn chưa bảo đảm. Người căn dặn: “Phải luôn luôn nhớ và thực hành câu: Vì lợi nước, quên lợi nhà; vì lợi chung, quên lợi riêng”, như là lời kêu gọi sự hy sinh, sự hy sinh thực sự bởi người đã chấp nhận xả thân cho nước có thể chấp nhận những mất mát, thiệt thòi không nhỏ, kể cả tính mạng của mình. Lời dặn dò ấy làm người đại biểu của nhân dân trở nên cao cả và thiêng liêng.

Thứ tư, động viên, khích lệ những người không trúng cử. Hồ Chí Minh nêu rõ, trong cuộc bầu cử này sẽ có người không được cử, nhưng dù không được cử thì không nên ngã lòng mà vẫn nên hết lòng hăng hái với việc của dân, của nước. Ở đây, Người hàm ý rằng, dù có trở thành đại biểu của nhân dân hay không thì việc đóng góp công sức, trí tuệ với đất nước vẫn không có gì khác, có chăng cần phải cố gắng hơn để “cho quốc dân nhận rõ tài đức của ta” để lần sau được trúng cử. Lời động viên này rất lạ, bởi thường ta hay nghe những lời dặn dò, kỳ vọng người trúng cử phải làm gì để xứng đáng với sự tin tưởng của nhân dân, để thực sự là đại biểu của nhân dân chứ không mấy ai nghe lời khích lệ đối với người không trúng cử. Điều đó cho thấy sự tinh tế của Hồ Chí Minh, trong lúc đất nước đang cần người người tài đức để đảm đương việc nước thì người ở vị trí, điều kiện nào cũng có thể góp sức, không quan trọng là ở trong hay ngoài Quốc hội.

Thứ năm, nhắc nhở, dặn dò đồng bào tích cực đi bầu cử. Hồ Chí Minh không dùng lời lẽ quá trịnh trọng để kêu gọi đồng bào đi bỏ phiếu, Người chỉ dặn là “phải nhớ đi bầu cử” và “mỗi người đều nên vui vẻ hưởng quyền lợi của một người dân độc lập, tự do”. Tức là, việc đi bầu là quyền lợi của mỗi người dân, mà quyền lợi cao nhất, lớn nhất chính là được thể hiện rõ ràng tư thế của một người dân độc lập, tự do. Vì vậy, Người nhẹ nhàng rằng, mỗi người nên vui vẻ hưởng quyền lợi đó. Và, việc đi bầu cử không chỉ là niềm vui cá nhân mà trở thành niềm vui của dân tộc, của đất nước, đó là sẽ góp phần “đưa quốc dân ta lên con đường mới mẻ”.

Thực hiện lời kêu gọi của Người, ngày 6/1/1946, lần đầu tiên mọi công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, không phân biệt nam, nữ được hưởng quyền bầu cử và ứng cử vào Quốc hội. Hơn 90% tổng số cử tri đã đi bỏ phiếu. Ngay trong vùng có chiến tranh, đồng bào vẫn tìm cách tham gia bầu cử. Kết quả, toàn dân đã bầu được 333 đại biểu Quốc hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trúng cử với hơn 98% tổng số phiếu bầu.

75 năm trôi qua, Quốc hội Việt Nam đến nay đã tiến hành 14 cuộc bầu cử gắn với từng giai đoạn lịch sử của đất nước. Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên là mốc son lịch sử của thể chế dân chủ ở nước ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự đoàn kết thống nhất của các tầng lớp nhân dân, đã vượt lên muôn vàn khó khăn của “thù trong, giặc ngoài” với những âm mưu đen tối của các thế lực phản động định tiêu diệt cách mạng Việt Nam, cũng như giặc đói, giặc dốt...là di chứng của chế độ thực dân đế quốc để lại... Trong thời điểm đấy, đại đa số cử tri lần đầu tiên mới được thực hiện quyền bầu cử của mình, đại đa số là những nông dân chưa đọc thông viết thạo, tuyệt đại đa số phụ nữ lần đầu được cầm trên tay lá phiếu… tất cả đều xúc động, tự hào đến rơi nước mắt vì đi bầu cử đối với họ chính là khẳng định quyền công dân của một đất nước tự do, quyền được bình đẳng trong xã hội.

 Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 ngày nay diễn ra trong bối cảnh đất nước ta đang trên đà phát triển,  chúng ta đang chủ động hội nhập ngày càng sâu rộng với khu vực và thế giới với nhiều quyết định quan trọng về định hướng phát triển đất nước, Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay; nhưng cũng đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 và những diễn biến phức tạp của thế giới rất cần sự đoàn kết, chung sức đồng lòng để phát huy lợi thế, vượt qua khó khăn, xây dựng, bảo vệ tổ quốc và hội nhập phát triển. Do đó, mỗi lá phiếu của mỗi người dân Việt Nam  có ý nghĩa như là một viên gạch xây dựng đất nước, nhớ lời kêu gọi của Bác Hồ kính yêu, đồng bào và cử tri cả nước nhất định sẽ lựa chọn được những đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp thật sự đại diện cho ý chí nguyện vọng của dân, có tâm sáng, lòng trong, có trí tuệ, tâm huyết, có bản lĩnh chính trị vững vàng để cùng với Đảng, Nhà nước và Chính phủ gánh vác trọng trách đưa đất nước vượt qua mọi khó khăn thử thách, vượt qua thiên tai, dịch bệnh, xây dựng một nước Việt Nam vững bước tiến nhanh, tiến mạnh trên đường hội nhập vì mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh"./.

Ban Tuyên giáo – Dân tộc, Ủy ban MTTQ tỉnh