Về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2018 và điều chỉnh chương trình năm 2017. Dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh được thực hiện theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 với nhiều yêu cầu mới về chuẩn bị hồ sơ, trình tự, thủ tục. Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiên quyết đưa ra khỏi Chương trình những dự án không có đầy đủ hồ sơ, không bảo đảm chất lượng. Sau khi xem xét, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2018 và điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2017. Cụ thể, đã bổ sung 03 dự án luật vào Chương trình kỳ họp thứ 4-tháng 10/2017; tại kỳ họp thứ 5- tháng 5/2018, trình Quốc hội xem xét, thông qua 10 dự án luật, 01 dự thảo nghị quyết và cho ý kiến về 09 dự án luật; tại kỳ họp thứ 6- tháng 10/2018, trình Quốc hội xem xét, thông qua 10 dự án luật và cho ý kiến về 03 dự án luật. Điểm mới là, Chương trình được quy định theo hướng mở, cho phép bổ sung những dự án chưa được Quốc hội thông qua tại kỳ họp trước vào Chương trình kỳ họp sau theo quyết định của Quốc hội. Đồng thời, giao trách nhiệm cụ thể cho Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan của Chính phủ và các cơ quan, tổ chức liên quan trong việc triển khai thực hiện.

     Về các luật được Quốc hội thông qua. Nhiều nội dung đổi mới, tiến bộ, phù hợp với thông lệ quốc tế, tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, hệ thống pháp luật về tư pháp, quốc phòng, an ninh, góp phần bảo vệ chủ quyền, an ninh của đất nước, bảo vệ chế độ, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội...được đề cập trong các đạo luật được thông qua. Cụ thể được thể hiện trong một số văn bản luật sau. Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa quy định về nguyên tắc, nội dung, nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan đến hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

     Luật đưa ra hệ thống biện pháp hỗ trợ toàn diện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua thiết lập đồng bộ các chính sách hỗ trợ chung cũng như hỗ trợ có chọn lọc, phù hợp với mục tiêu và định hướng phát triển kinh tế đất nước, lợi thế của từng địa phương và nguồn lực của quốc gia, nhằm tăng số lượng và nâng cao chất lượng hoạt động của khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc ban hành Luật là bước hoàn thiện thể chế quan trọng, tạo động lực cho nền kinh tế. Luật được kỳ vọng khi đi vào cuộc sống sẽ tạo ra sự phát triển mạnh mẽ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như khu vực kinh tế tư nhân, khuyến khích khu vực này đóng góp ngày càng lớn cho nền kinh tế, đồng thời góp phần thực hiện mục tiêu tạo việc làm, bảo đảm an sinh xã hội và ổn định xã hội.

     Luật Quản lý, sử dụng tài sản công quy định về quản lý nhà nước đối với tài sản công; chế độ quản lý, sử dụng tài sản công; quyền và nghĩa vụ của các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, sử dụng tài sản công. Đối với tài sản công là tiền thuộc ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ ngoại hối nhà nước được quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật có liên quan.

     Luật cho phép cơ quan nhà nước khi chưa sử dụng hết công suất của hội trường, phương tiện vận tải thì cho cơ quan nhà nước khác sử dụng chung theo đúng mục đích và được thu một khoản kinh phí để bù đắp chi phí; các đơn vị sự nghiệp công được sử dụng tài sản hình thành từ ngân sách nhà nước không sử dụng hết công suất để kinh doanh dịch vụ, cho thuê, liên doanh, liên kết nhằm tránh lãng phí tài sản công, tạo điều kiện cho các đơn vị sự nghiệp công lập vươn lên tự chủ ngày càng cao hơn hoặc chuyển đổi sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp, giảm bớt áp lực cho ngân sách nhà nước. Đồng thời, Luật cấm hành vi sử dụng xe ô tô và các tài sản khác do các tổ chức, cá nhân tặng cho để phục vụ cho các chức danh hoặc phục vụ công tác chung của cơ quan, tổ chức, đơn vị không đúng mục đích, tiêu chuẩn nhằm tránh trường hợp cơ quan, đơn vị sử dụng các tài sản cho, biếu, tặng, gây dư luận không tốt trong xã hội thời gian qua.

     Luật Trợ giúp pháp lý sửa đổi, bổ sung các quy định về người được trợ giúp pháp lý; tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý; người thực hiện trợ giúp pháp lý; hoạt động trợ giúp pháp lý; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với hoạt động trợ giúp pháp lý.

     Luật có nhiều điểm mới quan trọng: mở rộng hơn nhiều về đối tượng được trợ giúp pháp lý; mở rộng, thu hút sự tham gia của các tổ chức hành nghề luật sư, tổ chức tư vấn pháp luật cũng như của các tổ chức, cá nhân khác trong xã hội vào hoạt động trợ giúp pháp lý; nâng cao tiêu chuẩn của đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý tương đương với tiêu chuẩn của luật sư; đơn giản hóa các thủ tục, đa dạng hóa hình thức yêu cầu, địa điểm làm việc để người dân dễ dàng tiếp cận được với trợ giúp pháp lý... Với những thay đổi quan trọng, Luật sẽ tạo khuôn khổ pháp lý cho công tác trợ giúp pháp lý phát triển theo hướng chuyên nghiệp, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của Nhà nước và xã hội để cung cấp kịp thời sự hỗ trợ pháp lý cần thiết cho những đối tượng chính sách và những người yếu thế không có khả năng chi trả dịch vụ pháp lý.

     Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước sửa đổi, bổ sung các quy định trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đối với cá nhân, tổ chức bị thiệt hại do người thi hành công vụ gây ra trong hoạt động quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án; thiệt hại được bồi thường; quyền, nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức bị thiệt hại; cơ quan giải quyết bồi thường; thủ tục giải quyết yêu cầu bồi thường; phục hồi danh dự; kinh phí bồi thường; trách nhiệm hoàn trả; trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong công tác bồi thường nhà nước.

     Luật đã mở rộng phạm vi trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong từng lĩnh vực để bảo đảm đồng bộ, thống nhất với quy định của các luật mới. Quy định rõ hơn trách nhiệm giải quyết bồi thường của các cơ quan trong từng lĩnh vực. Bổ sung các quy định để bảo đảm tốt hơn quyền của người bị thiệt hại, như: không áp dụng thời hiệu đối với yêu cầu phục hồi danh dự; quy định cụ thể văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường; quyền được nhờ người khác bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình, được hướng dẫn thủ tục yêu cầu bồi thường; quy định cụ thể hơn về thiệt hại được bồi thường, cách xác định và tăng mức bồi thường phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội; tạm ứng kinh phí bồi thường; quy định về chủ động phục hồi danh dự và trình tự, thủ tục phục hồi danh dự. Cải cách, đơn giản hóa thủ tục giải quyết bồi thường, rút ngắn thời gian giải quyết yêu cầu bồi thường (từ khoảng 125 ngày như hiện nay xuống còn 41 đến 71 ngày).

     Luật Du lịch sửa đổi, bổ sung các quy định về tài nguyên du lịch, phát triển sản phẩm du lịch và hoạt động du lịch; quyền, nghĩa vụ của khách du lịch, tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác, cộng đồng dân cư có hoạt động liên quan đến du lịch; quản lý nhà nước về du lịch.

     Luật quy định có nhiều nội dung mới: cụ thể hóa các chính sách phát triển du lịch theo tinh thần Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Quy định rõ hơn trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bảo đảm an toàn cho khách du lịch. Đơn giản hóa thủ tục hành chính cho doanh nghiệp du lịch trong việc xin cấp giấy phép hoạt động lữ hành, trình độ cần đạt của người phụ trách kinh doanh dịch vụ lữ hành; điều kiện hành nghề của hướng dẫn viên ngoài có thẻ nghề, phải làm việc ở công ty lữ hành, hoặc là hội viên của tổ chức xã hội nghề nghiệp về hướng dẫn du lịch; nguồn hình thành quỹ...

     Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13: trên cơ sở rà soát, sửa đổi những sai sót về kỹ thuật, những quy định bất hợp lý của Bộ luật hình sự năm 2015, Luật sửa đổi, bổ sung lần này đã cơ bản khắc phục được những hạn chế. Đồng thời, để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm trong tình hình mới và một số vấn đề phát sinh trong thực tiễn sau khi Bộ luật hình sự năm 2015 được thông qua, Luật đã bổ sung một số điều luật mới như Tội kinh doanh trái phép theo phương thức đa cấp; mở rộng trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với Tội tài trợ khủng bố (Điều 300) và Tội rửa tiền (Điều 324).

     Do tính chất, tầm quan trọng của Luật và điều kiện về thời gian nên nhiều đại biểu Quốc hội chưa phát biểu tại phiên họp toàn thể, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức Hội nghị để các vị đại biểu Quốc hội và đại diện các cơ quan hữu quan tiếp tục góp ý kiến cho việc hoàn thiện dự án Luật trước khi trình Quốc hội biểu quyết thông qua. Cùng với việc thông qua luật, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về việc thi hành Bộ luật hình sự. Theo đó, những quy định có lợi của Luật sửa đổi, bổ sung lần này (trừ một số trường hợp đặc biệt) sẽ được áp dụng từ khi Luật công bố để bảo đảm nguyên tắc khoan hồng của Nhà nước ta từ trước đến nay. Đồng thời, trong Nghị quyết, Quốc hội giao Chính phủ và Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn chi tiết việc áp dụng thống nhất pháp luật đối với một số nội dung của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13.

     Luật Chuyển giao công nghệ sửa đổi, bổ sung các quy định về hoạt động chuyển giao công nghệ tại Việt Nam, từ nước ngoài vào Việt Nam, từ Việt Nam ra nước ngoài; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động chuyển giao công nghệ; thẩm định công nghệ dự án đầu tư; hợp đồng chuyển giao công nghệ; biện pháp khuyến khích chuyển giao công nghệ, phát triển thị trường khoa học và công nghệ; quản lý nhà nước về chuyển giao công nghệ.

     Luật được ban hành theo hướng coi doanh nghiệp là trung tâm của đổi mới, ứng dụng và chuyển giao công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, sức cạnh tranh của nền kinh tế và bảo vệ môi trường; hỗ trợ phát triển thị trường khoa học và công nghệ trong nước; kiểm soát chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam, ngăn chặn nhập khẩu công nghệ lạc hậu; tiếp thu và làm chủ công nghệ cao, tiên tiến của thế giới; đồng thời kiểm soát và từng bước chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài phù hợp với điều kiện Việt Nam và đáp ứng yêu cầu về hội nhập quốc tế.

      Một số dự án Luật quan trọng khác cũng được Quốc hội biểu quyết thông qua tại kỳ họp thứ Ba như Luật quản lý ngoại thương, Luật đường sắt, Luật thủy lợi, Luật chuyển giao công nghệ, Luật cảnh vệ, Luật quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ.

     Một Nghị quyết rất quan trọng được Quốc hội thông qua tại kỳ họp này. Đó là Nghị quyết về xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Với tính chất qua trọng nên dự án Nghị quyết này đã được Quốc hội thảo luận theo quy trình 02 vòng xem xét, cho ý kiến và thông qua tại kỳ họp thứ 3. Nghị quyết được ban hành nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế và Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020. Việc xử lý nợ xấu theo quy định tại Nghị quyết bảo đảm các nguyên tắc: công khai, minh bạch, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; phù hợp với cơ chế thị trường trên nguyên tắc thận trọng, bảo đảm quyền lợi của người gửi tiền và giữ vững sự ổn định, an toàn hệ thống; không sử dụng ngân sách nhà nước để xử lý.

     Cùng với các đạo luật được thông qua, Quốc hội cũng xem xét, cho ý kiến đối với 06 dự án luật bao gồm Luật quy hoạch, Luật quản lý nợ công, Luật bảo vệ và phát triển rừng, Luật thủy sản, Luật tố cáo, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng. Nhưng dự án luật này dự kiền sẽ được thông qua vào kỳ họp tới nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để xử lý căn  bản và triệt để nợ xấu và các tổ chức tín dụng yếu kém; tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tố cáo; nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý, bảo đảm an toàn, đáp ứng yêu cầu quản lý nợ công trong tình hình mới; đáp ứng yêu cầu ngày càng cao đối với ngành lâm nghiệp, thủy sản; tạo sự thống nhất, đồng bộ của hệ thống quy hoạch từ Trung ương đến địa phương, góp phần tối ưu hóa hiệu quả sử dụng các nguồn lực phát triển để xây dựng đất nước…

     Quốc hội đã giao Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các ngành, các cấp có kế hoạch, khẩn trương tổ chức triển khai thực hiện các luật vừa được Quốc hội thông qua, sớm ban hành văn bản hướng dẫn thi hành luật, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, góp phần đưa luật sớm đi vào cuộc sống. Các cơ quan của Quốc hội thường xuyên giám sát việc thi hành luật; đồng thời có kế hoạch phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Chính phủ và các cơ quan hữu quan trong việc bảo đảm tiến độ, chất lượng chuẩn bị các dự án trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2018.

Hoàng Văn Lợi, HĐTV DC-PL