PV: Đồng chí có thể cho biết thực trạng người dưới 18 tuổi phạm tội diễn ra trên địa bàn tỉnh thời gian qua như thế nào?

Đại tá Nguyễn Quốc Toản - Giám đốc Công an tỉnh: Từ đầu năm 2023 đến nay, toàn tỉnh phát hiện, khởi tố 64 vụ, 243 đối tượng là người dưới 18 tuổi phạm tội về trật tự xã hội (TTXH), tăng 19 vụ so với cùng kỳ năm 2022. Hành vi phạm tội của các đối tượng chủ yếu là trộm cắp tài sản, gây rối trật tự công cộng; cố ý gây thương tích; ngoài ra xảy ra một số vụ án rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, có đối tượng gây án là người dưới 18 tuổi như giết người, xâm hại tình dục trẻ em.

Đối tượng gây án phần lớn là nam giới và nằm trong độ tuổi từ 16 đến dưới 18 tuổi, đa số đã bỏ học, trình độ học vấn và nhận thức pháp luật hạn chế.

PV: Qua công tác đấu tranh, điều tra, những nguyên nhân nào dẫn đến tình hình trên và khó khăn trong công tác đấu tranh, điều tra, thưa đồng chí?

Đại tá Nguyễn Quốc Toản - Giám đốc Công an tỉnh: Tội phạm và vi phạm pháp luật do người dưới 18 tuổi gây ra trong thời gian qua tăng, diễn biến phức tạp do một số nguyên nhân từ yếu tố xã hội như: Internet, mạng xã hội phát triển nhanh, trong khi công tác kiểm duyệt, quản lý nội dung của cơ quan chức năng còn hạn chế dẫn đến nhiều nguồn thông tin xấu độc, bạo lực, khiêu dâm... tràn lan trên các trang mạng đã tác động rất lớn đến nhận thức, tâm lý của người dưới 18 tuổi.

Cùng đó, ảnh hưởng từ môi trường sống thiếu lành mạnh; đạo đức, lối sống, ý thức, trách nhiệm cộng đồng của một bộ phận người dân bị xuống cấp. Cùng với khuynh hướng lợi dụng các quyền tự do dân chủ, hình thành tư tưởng không tôn trọng người khác, đề cao cái tôi của bản thân dẫn đến coi thường kỷ cương, pháp luật của nhà nước dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật.

Về phía gia đình, nhà trường, xuất phát từ hoàn cảnh gia đình như bố, mẹ bất hòa, thường xuyên mâu thuẫn, ly hôn, thiếu quan tâm, giáo dục, sát sao với con cái hoặc nuông chiều quá mức. Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường và các cơ quan chức năng trong đó có lực lượng Công an còn thiếu sát sao, chương trình giáo dục vẫn nặng về kiến thức, chưa chú trọng nhiều giáo dục đạo đức, kỹ năng sống.

Về phía người dưới 18 tuổi, đây là độ tuổi phát triển nhanh chóng về thể chất, tuy nhiên tâm sinh lý bất ổn, dễ bị cảm xúc chi phối hành vi, cộng với nhận thức pháp luật hạn chế, thiếu kỹ năng sống, dễ bị dụ dỗ, lôi kéo hoặc bột phát dẫn đến hành vi phạm tội.

Trong quá trình đấu tranh, điều tra còn có một số khó khăn cho lực lượng chức năng như: Khó khăn trong công tác nắm tình hình, nhất là trên không gian mạng và công tác quản lý các nhóm thanh thiếu niên hư. Việc nhận diện, phát hiện các đối tượng là người chưa thành niên vi phạm pháp luật nói chung, các đối tượng có biểu hiện tụ tập, gây án nói riêng do diễn biến tâm lý, hành vi phạm tội của loại đối tượng này thường diễn ra rất nhanh.

PV: Vậy để ngăn chặn và phòng ngừa người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, phạm tội, trong thời gian tới, Công an tỉnh có giải pháp, kiến nghị phòng ngừa gì đối với gia đình, nhà trường thưa đồng chí?

Đại tá Nguyễn Quốc Toản - Giám đốc Công an tỉnh: Trong năm 2023, Công an tỉnh đã tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh rất nhiều văn bản chỉ đạo để phát huy vai trò, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong quản lý, giáo dục lứa tuổi thanh thiếu niên; triển khai nhiều giải pháp chỉ đạo lực lượng Công an phối hợp với gia đình, nhà trường, chính quyền địa phương tuyên truyền, hạn chế đến mức thấp nhất nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm. Khi xảy ra sự việc, Công an tỉnh đã phân công lực lượng, tổ chức chỉ đạo điều tra quyết liệt, kịp thời, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Việc xử lý các học sinh đã góp phần răn đe, giáo dục; tuy nhiên, đây không phải là biện pháp hữu hiệu vì không chỉ ảnh hưởng đến môi trường giáo dục, tâm lý của gia đình, học sinh mà còn ảnh hưởng đến tương lai của các em sau này. Do vậy, biện pháp căn cơ vẫn là công tác phòng ngừa.

Thời gian tới, các cơ quan chức năng, đoàn thể, lực lượng Công an cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật với nhiều hình thức, hướng tới đối tượng là học sinh đang đi học tại các Trường cao đẳng, Trường THPT, Trung tâm Giáo dục thường xuyên, cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn. Nội dung tuyên truyền tập trung vào các quy định của Bộ luật Hình sự, Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, các hình thức xử phạt vi phạm hành chính... Ngoài ra cần có sự quan tâm, tạo ra các sân chơi lành mạnh cho thanh thiếu niên.

Các nhà trường cần có sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an và các cơ quan chức năng trong nắm tình hình, quản lý, giáo dục học sinh; kịp thời trao đổi thông tin về các trường hợp học sinh cá biệt, bỏ học, có biểu hiện vi phạm pháp luật... để có biện pháp giáo dục, phòng ngừa. Quan tâm đến chất lượng giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội, khát vọng đóng góp cho quê hương, đất nước; phát huy vai trò xung kích, cống hiến của đoàn viên thanh niên.

Đối với gia đình cần phát huy vai trò của gia đình là tế bào của xã hội; cần quan tâm đến công tác giáo dục con em từ trong gia đình, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những lệch lạc, sai trái. Phối hợp chặt chẽ với nhà trường, các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương để nắm và giáo dục con em, quản lý không gian mạng, môi trường mạng; trước mắt, quan tâm đào tạo, xây dựng kỹ năng sử dụng mạng xã hội cho lứa tuổi thanh thiếu niên, học sinh.

Công an tỉnh sẽ tiếp tục làm tốt công tác quản lý địa bàn, đối tượng, tập trung vào số thanh thiếu niên thường xuyên tụ tập, có dấu hiệu sử dụng hung khí đâm, đánh nhau, gây rối trật tự công cộng. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật; phối hợp với nhà trường, gia đình, chính quyền địa phương để quản lý học sinh, con em trong độ tuổi thanh thiếu niên. Nắm tình hình trên không gian mạng, kịp thời phát hiện, xác minh, xử lý các vi phạm pháp luật, các vụ việc mâu thuẫn đâm đánh nhau... được đăng lên các trang mạng xã hội. Tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát bảo đảm ANTT ban đêm, ngày nghỉ, ngày lễ để phòng ngừa tội phạm, vi phạm pháp luật trên địa bàn. Tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, tham mưu cấp uỷ, chính quyền các cấp chỉ đạo huy động sức mạnh tổng hợp trong công tác giữ gìn ANTT tại địa phương.

PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí về cuộc trao đổi này!

Dương Thủy (thực hiện)