Uỷ ban MTTQ cấp xã phối hợp với UBND cùng cấp hướng dẫn, chỉ đạo khu dân cư đưa nội dung thực hiện pháp luật về hòa giải ở cơ sở vào xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước, trong đó đề ra các biện pháp duy trì, bảo vệ trật tự an toàn xã hội; phát hiện kịp thời và đấu tranh với mọi hành vi vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội, giải quyết những mâu thuẫn, giữ gìn  đoàn kết trong cộng đồng dân cư, góp phần hỗ trợ tích cực cho hoạt động quản lý nhà nước bằng pháp luật, giảm thiểu những tác động tiêu cực phát sinh, thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.

  Việc làm tốt công tác thành lập, củng cố, kiện toàn tổ chức và hoạt động của Tổ hòa giải, hòa giải viên là một trong những tiền đề để Mặt trận làm tốt công tác hòa giải ở cơ sở. Ủy ban MTTQ các xã, phường, thị trấn đã phối hợp với UBND cùng cấp chỉ đạo, hướng dẫn Ban công tác Mặt trận chủ trì, phối hợp với Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố, các tổ chức thành viên của Mặt trận thường xuyên củng cố, kiện toàn, lựa chọn, giới thiệu những người có phẩm chất đạo đức tốt, có uy tín, hiểu biết pháp luật để tham gia làm hòa giải viên. Hiện nay, mạng lưới Tổ hòa giải được thành lập ở các khu dân cư, toàn tỉnh có 2.132 Tổ hòa giải với 14.218 hòa giải viên (trong đó có 12.071 người là cán bộ MTTQ, cán bộ các tổ chức thành viên của Mặt trận), đây là điều kiện thuận lợi cho hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác hoà giải trên địa bàn. Trong 10 năm thực hiện Luật hòa giải ở cơ sở (từ năm 2014 đến 6/2023), Ủy ban MTTQ tỉnh đã phối hợp với  Sở Tư pháp đã tổ chức 18 lớp tập huấn pháp luật về hòa giải ở cơ sở cho trên 2.300 đại biểu là Tổ trưởng tổ hòa giải ở cơ sở, đồng thời phát hành trên 2000 cuốn tài liệu liên quan. Uỷ ban MTTQ các huyện, thành phố phối hợp với Phòng Tư pháp, UBND các xã, phường, thị trấn tổ chức 175 hội nghị tập huấn, gần 2000 hội nghị tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về hòa giải ở cơ sở cho các đại biểu là Tổ trưởng tổ hoà giải và hoà giải viên. Định kỳ hàng năm, các hoà giải viên được bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải, kiến thức pháp luật về đất đai, hôn nhân gia đình, dân sự, tiếp cận pháp luật, hình sự, phòng, chống tham nhũng, khiếu nại, tố cáo, an toàn giao thông…

Việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, trọng tâm là việc tuyên truyền, phổ biến cho nhân dân tự giác chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước cũng là một trong những mục tiêu đặt ra của công tác hòa giải ở cơ sở. MTTQ các cấp quan tâm, thực hiện lồng ghép công tác hòa giải trong hầu hết các phong trào, cuộc vận động tại cộng đồng dân cư, điển hình là cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, nhằm gắn công tác hòa giải ở cơ sở với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đưa kết quả thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở là một tiêu chí trong đánh giá thực hiện cuộc vận động, góp phần động viên, tôn vinh, nhân rộng các mô hình, điển hình về hòa giải ở cơ sở, gắn hoạt động hòa giải vào việc thực hiện các chương trình, đề án, các phong trào văn hóa xã hội, các mục tiêu chung ở cơ sở.

Qua 10 năm toàn tỉnh đã tiếp nhận 16.739 vụ việc, trong đó hòa giải thành 14.110 vụ việc (đạt 84,3%). Nội dung hòa giải liên quan về đất đai; mâu thuẫn, xích mích giữa các thành viên trong gia đình, quan hệ xóm giềng; tranh chấp về quyền, lợi ích phát sinh trong dân sự, quan hệ hôn nhân gia đình... Thông qua hoạt động hòa giải, nhiều mâu thuẫn, tranh chấp trong nhân dân được giải quyết kịp thời, hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo, góp phần tăng cường đoàn kết trong cộng đồng dân cư, phòng ngừa và hạn chế vi phạm pháp luật, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương, cơ sở.

Để thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở, Ủy ban MTTQ các cấp đã kiến nghị chính quyền tạo điều kiện về kinh phí hoạt động, cơ sở vật chất; đồng thời tăng cường xã hội hóa và đa dạng các nguồn lực xã hội cho công tác hòa giải ở cơ sở. MTTQ tỉnh phối hợp với Sở Tư pháp đề nghị HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 39/2016/NQ-HĐND ngày 08/12/2016 sửa đổi, bổ sung nội dung, mức chi cho công tác Hòa giải. Thường xuyên phối hợp với ngành Tư pháp đôn đốc, hướng dẫn UBND cấp huyện, cấp xã quan tâm thực hiện chế độ chính sách cho hoạt động hòa giải ở cơ sở.

Năm 2016, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh tổ chức giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về Hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh, MTTQ các huyện thành phố giám sát 45 cuộc về hòa  giải ở cơ sở. Qua giám sát dã kiến nghị với tỉnh, huyện nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới. Hàng năm, MTTQ tỉnh tham gia Hội đồng PHPBGDPL tỉnh kiểm tra đối với công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và hòa giải ở cơ sở, kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động công tác hòa giải ở cơ sở.

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác hoà giải ở cơ sở còn những khó khăn, hạn chế đó là: Công tác phối hợp giữa Ủy ban MTTQ và UBND các huyện, thành phố trong việc triển khai các văn bản mới về hòa giải ở cơ sở đến các Tổ hòa giải chưa kịp thời; việc trao đổi thông tin hướng dẫn về nghiệp vụ của công chức tư pháp xã với các Tổ hòa giải còn hạn chế, dẫn đến có vụ việc chưa xác định bản chất, phạm vi hòa giải, nên có vụ việc hòa giải chỉ mang tính thủ tục hoặc có vụ việc còn chưa  đạt chất lượng. Kinh phí dành cho công tác hòa giải ở cơ sở còn hạn hẹp, chủ yếu nằm trong kinh phí tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật của địa phương, phần lớn các tổ hòa giải không có kinh phí dành cho các hoạt động thường xuyên của tổ.

Nguyên nhân của những hạn chế đó là: Cấp ủy, chính quyền, MTTQ và đoàn thể ở một số địa phương và một bộ phận hòa giải viên nhận thức chưa đầy đủ về vị trí, vai trò, ý nghĩa của công tác hòa giải ở cơ sở; chưa thường xuyên quan tâm, tạo điều kiện nâng cao chất lượng hoạt động của Tổ hòa giải. Năng lực của cán bộ làm công tác hòa giải ở một số nơi còn hạn chế, thiếu kỹ năng, kiến thức pháp luật, nhất là với các vụ, việc phức tạp, liên quan đến nhiều văn bản pháp luật, nhiều đối tượng.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới, MTTQ các cấp trong tỉnh tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:

Một là Tiếp tục phối hợp ngành Tư pháp triển khai thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, các văn bản hướng dẫn thi hành; nghị quyết, chương trình phối hợp giữa Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam với Chính phủ và các bộ, ngành liên quan về công tác hòa giải ở cơ sở. Lồng ghép hoạt động hòa giải ở cơ sở với công tác tuyên truyền, phổ biến, tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý, các hoạt động sinh hoạt văn hóa, văn nghệ tại cộng đồng, phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Đồng thời vận động các tầng lớp nhân dân tham gia thực hiện pháp luật về hòa giải ở cơ sở.

Hai là Phối hợp hướng dẫn, chỉ đạo các xã, phường, thị trấn thành lập, củng cố, kiện toàn các Tổ hoà giải ở cơ sở theo đúng quy định và phù hợp với tình hình thực tiễn; tăng cường tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng Hòa giải cho các hòa giải viên, trang bị tài liệu pháp luật liên quan, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thiếu, khó khăn trong tiếp cận thông tin pháp luật. Đẩy mạnh công tác phối hợp xây dựng, quản lý và khai thác Tủ sách pháp luật ở xã, phường, thị trấn để có nguồn văn bản cho các hòa giải viên tra cứu, sử dụng trong quá trình tham gia hòa giải.

Ba là Định kỳ phối hợp tổ chức hội thi tìm hiểu pháp luật, hội thi hòa giải viên giỏi, tuyên truyền viên pháp luật giỏi nhằm truyền tải đến hòa giải viên những kiến thức đơn giản, ngắn gọn, dễ nhỡ, sinh động, dễ áp dụng vào thực tiễn, đây cũng là dịp để các hòa giải viên gặp gỡ, giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, góp phần nâng cao kiến thức pháp luật, nghiệp vụ công tác và kỹ năng cho đội ngũ cán bộ làm công tác hòa giải ở cơ sở.

Bốn là Tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật về hòa giải ở cơ sở, đồng thời gắn với kiểm tra, giám sát với lĩnh vực của ngành Đôn đốc UBND cấp huyện, cấp xã bố trí kinh phí để chi cho hoạt động hòa giải ở cơ sở theo đúng Nghị quyết số 39/2016/NQ-HĐND ngày 08/12/2016 của HĐND tỉnh sửa đổi, bổ sung nội dung, mức chi cho công tác hòa giải.

Năm là Tổ chức hội nghị sơ, tổng kết, biểu dương khen thưởng những mô hình tiêu biểu, những tập thể, cá nhân có thành tích trong hoạt động hòa giải, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở.

DHL- Ủy ban MTTQ tỉnh